کامپوزیت دندان چیست؟


جست‌وجوی یک ماده ایده‌آل برای ترمیم دندان‌ها منجر به پیشرفت‌های قابل‌توجهی در تکنیک‌های دندانپزشکی زیبایی شده‌است. کامپوزیت (کامپوزیت دندان به انگلیسی composite) و تکنیک اسید اچ، دو پیشرفت عمده در دندان‌پزشکی برای ترمیم دندان هستند.

کامپوزیت مواد چسبنده‌ای است که پیوندی قوی با مینا و عاج دندان ایجاد می‌کند و به‌این‌ترتیب ترمیم دندان را ساده‌تر می‌کنند. پرکننده‌ی کامپوزیت مخلوطی از مواد پلاستیکی و شیشه‌ای به‌علاوه رزین است که به‌راحتی می‌توان آن را رنگ کرد تا شبیه دندان طبیعی شود. به دلیل ظاهر طبیعی و قیمت مقرون‌به‌صرفه‌تر، کامپوزیت به‌سرعت جای آمالگام نقره را برای ترمیم دندان می‌گیرد.

انواع مختلفی از ترکیبات کامپوزیتی وجود دارند که برای ترمیم و زیبایی دندان استفاده می‌شود. ترکیب نهایی کامپوزیت یک ترکیب خمیری‌شکل است که به‌راحتی وارد حفره‌ها و ناهمواری‌های دندان می‌شود و آن را پر می‌کند. این ترکیبات کاملا همرنگ دندان‌های طبیعی هستند و فاقد هرگونه ترکیب فلزی است.

مراحل کامپوزیت دندان چگونه است؟

برای انجام کامپوزیت دندان چندین مرحله اساسی باید طی شود. در اولین قدم برای انجام این کار دندان‌ها باید آماده شوند. آماده‌کردن آنها شامل رفع مشکلات مختلف دندان‌ها مانند ترمیم دندان‌های جرم‌گرفته، درمان عفونت‌های دندان و عفونت لثه و غیره می‌شود. درمان دندان‌درد قبل از انجام کامپوزیت بسیار ضروری است.

کشیدن دندان‌های معیوب، کانال‌کشی ریشه، پرکردن و سایر خدمات دندان‌پزشکی از جمله دیگر مواردی است که برای آماده‌کردن دندان‌ها ممکن است نیاز باشد. سفیدکردن دندان‌ها هم در مواردی انجام می‌شود. درست است که یکی از کاربردهای کامپوزیت برای سفیدی دندان‌ها است، اما در برخی مواقع پیش از اعمال روکش‌ها دندان‌ها را سفید می‌کنند.

مرحله بعدی برای انجام کامپوزیت دندان، اچ کردن مینای دندان است. در این روش از یک اسید برای سفت‌تر کردن دندان‌ها (مینای دندان) استفاده می‌شود تا به‌این‌ترتیب مواد کامپوزیت بهتر و مستحکم‌تر روی دندان‌ها باند شوند. حال باید رنگ کامپوزیت مورداستفاده روی دندان‌ها نیز انتخاب شود. رنگ‌های کامپوزیت دندان متفاوت است و باید از رنگ مناسب و سازگار با دندان‌ها استفاده شود. برای مثال رنگ کامپوزیت دندان xbw  یکی از رنگ‌های مورداستفاده در دندان‌پزشکی‌هاست.

در خصوص رزین کامپوزیت‌، این ترکیبات به‌صورت مستقیم روی دندان‌ها اعمال می‌شوند. ابتدا چسب و مواد باندینگ روی دندان‌ها اعمال شده و کامپوزیت دندان به‌صورت لایه‌لایه روی دندان‌ها قرار داده می‌شود. باتوجه‌به سطح دندان‌هایی که به کامپوزیت نیاز دارند و دلیل انجام این کار، مراحل ترمیم انجام می‌شود. ترمیم و کامپوزیت دندان خرگوشی، بستن فاصله بین دندان‌ها با کامپوزیت، کامپوزیت روی دندان‌شکسته، کامپوزیت دندان نیش و غیره هر یک مراحل ترمیم متفاوتی خواهند داشت. در مراحل نهایی نیز باید فرم‌دهی پایانی کار انجام شود تا مواد به‌خوبی روی دندان‌ها قرار بگیرد.

چه کسانی نباید کامپوزیت کنند؟


آیا حتی با وجود عفونت لثه و دندان‌درد هم می‌توان کامپوزیت کرد؟ هرچند این روش می‌تواند برای بسیاری از افراد گزینه‌ای بسیار کارآمد و مناسب باشد، بااین‌حال برخی از افراد نمی‌توانند کاندیدای خوبی برای دریافت این روکش‌های دندانی باشند. کسانی که دندان‌های سالمی ندارند و یا با عفونت لثه و دندان درد درگیرند، نمی‌توانند از این روکش‌های رزینی استفاده کنند. در افرادی که مینای دندان آنها به میزان بسیار زیادی از بین رفته‌است هم نباید از کامپوزیت‌های دندانی استفاده کرد.

افرادی که مشکلات اساسی فک و دهان دارند و دندان‌های آنها مشکلاتی بسیار اساسی دارد، نمی‌توانند این ونیرها استفاده کنند. موارد زیر گزینه مناسبی برای انجام کامپوزیت نیستند:

  • ساییدگی یا پوسیدگی شدید دندانی
  • دندان‌قروچه‌کردن
  • دندان‌های به‌شدت نامنظم و به‌هم‌ریخته
  • بیماری‌های دهان و لثه
  • ناهنجاری‌های فک و دهان.                                                                                                     انواع مختلف متریال کامپوزیت ها:

  • - ماکروفیل ها: ماکروفیل ها در رده اولین کامپوزیت های معرفی شده به بازار قرار داشتند. آنها دارای ذراتی به اندازه 10 الی 50 میکرومتر و در عین حال، مقاومت و استحکام بسیار بالایی هستند. اما پولیش پذیری ضعیف ماکروفیل ها، باعث شده که آنها از لحاظ فاکتورهای زیبایی حرف چندانی برای گفتن نداشته باشند.
    - میکروفیل ها: این دسته از کامپوزیت ها در اواخر دهه 1970 به بازار معرفی شدند. پولیش پذیری بهتر، آنها را نسبت به ماکروفیل ها در جایگاه بالاتری قرار داد اما همچنان در برخی از کیس ها، استحکام و مقاومت کافی از خود نشان نمی دهند. ذرات 100 نانومتری میکروفیل ها به اندازه ای قوی نیستند که بتوانند فشارهای سنگین نواحی خلفی را تحمل کنند.
    -  هیبرید، نانوهیبرید و میکروهیبرید: این دسته از کامپوزیت ها، با ترکیبی از استحکام ماکروفیل ها و زیبایی و قابلیت بالای پولیش میکروفیل ها، تا حد زیادی مورد توجه و استقبال دندانپزشکان قرار گرفته و هم اکنون نیز کاربردهای گسترده ای دارند. مخلوطی از ذرات کوچک بین 10 تا 50 میکرومتر و ذرات بزرگتر 40 نانومتری تشکیل دهنده این گروه کامپوزیت ها هستند.
    -نانوکامپوزیت ها: جدیدترین نسل کامپوزیت ها متشکل از ذرات 20 نانومتری هستند. آنچه این دسته را از سایرین تمییز می دهد، قابلیت تشکیل نانوکلاستر است. همین قابلیت باعث شده که ذرات کوچکتر با اتصال به هم، تشکیل ذرات بزرگتر را داده و نتیجه امر، مقاومت چشمگیر کامپوزیت همراه با پوشش قدرتمند و قابلیت پولیش بالا خواهد بود.
    انواع کامپوزیت ها:
    - کامپوزیت های خلفی: این مواد برای ترمیم های کلاس I و II مناسب هستند اما زیبایی کامپوزیت های قدامی را ندارند
    - کامپوزیت های قدامی: مناسب برای ترمیم های کلاس III، IV و V. در سال های اخیر، گستره استفاده از کامپوزیت های خلفی و قدامی کاهش یافته و دلیل این موضوع، معرفی نوع جدیدی از کامپوزیت ها به نام یونیورسال است.
    - کامپوزیت های فلو: این گروه، برای ترمیم های کلاس V مناسب هستند. همچنین کاربرد زیادی در درمان های محافظه کارانه سطوح اکلوزال مولار داشته و به ویژه در پر کردن حفرات کوچک و شیارهای کم عمق موفق عمل می کنند.
    - کامپوزیت های Bulk Fill: این کامپوزیت ها برای کاهش نیاز به لایه های چندطبقه در فرآیند ترمیم طراحی شده اند. در بعضی از کیس ها، با استفاده از این مواد می توان همه ترمیم را در تنها یک لایه انجام داد. برای ترمیم های کلاس I و II و دندان های خلفی مناسب بوده اما برای کیس های قدامی چندان کاربردی به نظر نمی رسند.
    - کامپوزیت های یونیورسال: امروزه بسیاری از کامپوزیت ها، از این نوع هستند. آنها به دلیل کارایی در تمامی ترمیم ها اعم از خلفی و قدامی و همچنین تنوع بالای شید و تطابق با هر موقعیت بالینی، کار دندانپزشک را بسیار راحت نموده و او را از سایر مدل ها بی نیاز می سازند. در کنار این مزایا، می توان به مقاومت و پولیش پذیری بسیار بالا اشاره نمود.
    فاکتورهای مهم و اساسی در انتخاب کامپوزیت
  • - مواد سازنده: بسیاری از کامپوزیت های جدید، متشکل از مواد نانومقیاس با اندازه های بین 20 تا 50 نانومتر هستند که آنها را برای پولیش راحت تر، کاربرد آسان تر، مقاومت و انقباض بیشتر و دوام طولانی مدت مناسب می سازند. بنابراین از این نظر چندان جای نگرانی وجود ندارد.- استحکام: این فاکتور، به معنای مقاومت کامپوزیت در برابر فشارهای وارده می باشد. این ویژگی، درمورد دندان های خلفی بسیار مهم و حیاتی به حساب می آید.
    - ترنسلوسنسی: یکی از فاکتورهای مهم برای انتخاب بهترین کامپوزیت از میان ده ها برند موجود در بازار، توجه به ویژگی ترنسلوسنسی آن است. در برخی از کیس ها به خصوص موارد قدامی و کارهای زیبایی از جمله ونیر، لازم است چندلایه کامپوزیت روی دندان را بپوشاند و این موضوع، ضرورت داشتن ترنسلوسنسی مواد را محرز می سازد. برای کسب موفقیت در چنین مواردی، این ویژگی پررنگ و الزامی بنظر می رسد.
    - جریان پذیری (Flowability): به این معنی که مواد کامپوزیت، تا چه حد می تواند در دیواره ها و کف پالپ جریان یابد. این ویژگی به خصوص در ترمیم های خلفی بسیار مهم به شمار می آید و این موضوع با هندلینگ آن رابطه مستقیم دارد.
    - شیرینکیج: این ویژگی کارایی طولانی مدت کامپوزیت را در فرآیند پلیمریزاسیون پیش بینی و تعیین می کند. شیرینکیج، منجر به ایجاد گپ هایی در مارجین ترمیم و پتانسیل بروز پوسیدگی های عودکننده و قابل بازگشت شده و بنابراین در شمار ویژگی های مهم به حساب می آید.
    - پولیش پذیری: کامپوزیت های میکروفیلی و همچنین انواع هیبریدی ها قابلیت پولیش بالایی دارند. اما نانوکامپوزیت های جدید، گوی سبقت را در این زمینه از سایرین گرفته اند و در صدر همه کامپوزیت ها قرار دارند. آنها به خوبی پولیش شده و در عین حال درخشندگی و شفافیت خود را در طولانی مدت حفظ خواهند کرد.
    -  شید: برای یک دندانپزشک، هیچ چیز بدتر از این نیست که پس از اتمام فرآیند ترمیم، متوجه عدم سازگاری مواد به کار برده با دندان بیمار شود. لازم است قبل از استفاده به مقایسه و انطباق شیدهای کامپوزیت انتخاب شده با شید سیستمی که برای ایجاد فریم مرجع استفاده می شود، بپردازد.
    - هندلینگ: لازم است که کامپوزیت هندلینگ آسانی داشته باشد و در عین داشتن انعطاف و ضخامت مناسب، در حین کار مواد به ابزار نچسبد.
  • رادیوپاسیتی: اکثر کامپوزیت های مدرن، رادیوپاسیتی خوبی دارند. این قابلیت، مانع از عبور اشعه ایکس شده و اجازه می دهد که ترمیم به طور واضح در تصاویر تشخیصی دیده شده و مورد بررسی قرار گیرد           پرسش و پاسخ کامپوزیت                                                                                                     بهترین کامپوزیت دندان برای کدام کشور است ؟
    برای انتخاب برند کامپوزیت دندان نمیتوان فقط به کشور سازنده آن اکتفا کرد و حتما باید با پزشک متخصص مشورت نمایید اما به طور معمولا بهترین کامپوزیت ها برای کشور های ژاپن ، سوئیس و آمریکا می باشد.
    کامپوزیت دندان چند سال دوام دارد ؟
    به طور کلی عمر کامپوزیت دندان به عوامل مختلفی بستگی دارد و با مراقبت های فرد این طول عمر می تواند متفاوت باشد اما کامپوزیت های دندانی به طور کلی بین 5 تا 10 سال عمر می کنند.
    آیا کامپوزیت دائمی است ؟
    کامپوزیت های دندانی دارای طول عمر مفیدی بین 5 تا 10 سال که این بازه با نوع مراقبت کمتر یا بیشتر می بشود اما کامپوزیت ها به عنوان یک روش دائمی شناخته نمی شود.
    کامپوزیت دندان چند جلسه طول میکشد ؟
    به طور کلی انجام کامپوزیت دندان در یک جلسه تمام می شود اما اگر فرد نیاز به درمان های دیگری برای مشکلات دهان و دندان داشته باشد ، باید قبل کامپوزیت آنها را انجام دهد.
    کامپوزیت دندان چقدر طول میکشد ؟
    مدت زمان کامپوزیت دندان به وضعیت دهان و دندان ، تعداد واحد کامپوزیت و تخصص پزشک شما وابسته است ولی جلسه کامپوزیت به طور معمول بین 40 دقیقه الی 1 ساعت به طول می انجامد.
    آیا کامپوزیت دندان ترمیم دارد ؟
    کامپوزیت های دندانی ممکن است دچار ترک ، لب پرگی و شکستگی بشوند امکان ترمیم وجود دارد. توجه داشته باشید پزشک متخصص ابتدا باید امکان ترمیم را بررسی نماید.
    آیا کامپوزیت دندان درد دارد؟
    در صورتی که نیاز به تراش دندان نداشته باشید و کامپوزیت دندان شما توسط پزشک مجرب انجام بشود ، کامپوزیت دندان دردی نخواهد داشت.
    آیا میشود کامپوزیت دندان را برداشت ؟
    اگر کامپوزیت دندان های شما بدون تراش یا با تراش کم انجام شده باشد ، برداشتن کامپوزیت به سادگی قرار دادن آن خواهد بود.
    آیا کامپوزیت باعث پوسیدگی دندان میشود ؟
    در صورتی که کامپوزیت دندان به طور صحیح بر روی دندان قرار بگیرد و فرد مراقبت های لازم را انجام دهد ، پوسیدگی ایجاد نمیشود.
    آیا کامپوزیت دندان را خراب میکند ؟
    کامپوزیت دندان بر روی دندان قرار داده و فرم داده می شود و در صورتی که منافذی ایجاد نشود ، کامپوزیت دندان تاثیری در پوسیدگی دندان شما نخواهد داشت.
    تا چند ساعت بعد از کامپوزیت نباید چیزی خورد ؟
    به طور کلی پیشنهاد میشود بعد از انجام کامپوزیت دندان حداقل به مدت یک ساعت از خوردن و آشامیدن خودداری فرمایید.
    آیا کامپوزیت دندان عوارض دارد ؟
    کامپوزیت دندان مانند هر درمانی دارای مزایا ، معایب و عوارض مخصوص به خود می باشد اما در صورتی که از کامپوزیت مرغوب و توسط پزشک با تجربه انجام شود و مراقبت های لازمه را داشته باشید ،  این عوارض رخ نخواهند داد.
    آیا کامپوزیت تغییر رنگ میدهد ؟
    کامپوزیت های دندان به نسبت لمینت ها در برابر تغییر رنگ کمتر مقاوم هستند اما شما می توانید با مصرف کمتر مواد غذایی رنگدانه دار و استفاده از کامپوزیت مرغوب از این عارضه جلوگیری نمایید.
    آیا میشود رنگ کامپوزیت را تغییر داد ؟
    تنها راه تغییر رنگ کامپوزیت تعویض آنها می باشد و در صورتی که کامپوزیت بدون تراش یا با تراش کم انجام شده باشد ، امکان تغییر رنگ آن وجود دارد.