فشار خون در بیماران دندانپزشکی

راهنمای جامع بیماران مبتلا به فشار خون بالا درهنگام مراجعه به دندانپزشکی

واحد اندازه گیری فشار خون چیست؟

واحد اندازه‌گیری فشار خون میلی‌متر جیوه (mmHg) است .

چند نوع فشار خون داریم ؟

• سیستولیک (عدد بالاتر یا اولین عدد): مربوط به زمانی است که قلب می‌تپد و خون را به داخل شریان‌ها می‌فرستد.
• دیاستولیک (عدد پایین‌تر یا دومین عدد): فشار داخل شریان‌ها را در زمان استراحت قلب (بین ۲ تپش) نشان می‌دهد.

 فشار خون غیر نرمال چیست؟

معمولا هر فشار خونی که بیشتر و یا کمتر از  حد نرمال (۱۲۰/۸۰ میلی‌متر جیوه) باشد غیر نرمال است.بعد از اندازه‌گیری فشار خون با دستگاه فشار سنج، کادر درمان نتیجه حاصل را با جدول زیر  مقایسه و وضعیت فشار خون شما را مشخص می‌کند.

نشانه های  بالا بودن فشار خون چیست؟

بالا بودن فشار خون در ابتدا هیچ نشانه مشخصی نداشته و به همین دلیل به آن «قاتل خاموش» می‌گویند. علاوه بر این بیمار مبتلا به فشار خون بالا معمولا تا زمان حاد شدن بیماری از آن مطلع نخواهد شد.در صورت عدم درمان یا عدم کنترل، پر فشاری خون می تواند منجر به عوارض شدیدی مانند بیماری های  قلبی، سکته مغزی، آسیب به کلیه و نابینا شدن  فرد مبتلا به بالا بودن فشار خون شود.

چه عواملی باعث بالا رفتن فشار خون می شود؟

به طور معمول اگر فردی نشانه های  زیر را داشته باشد در معرض خطرات بالا بودن فشار خون است:

• دیابت/قند خون
• اضافه وزن/BMIبالا
• کلسترول بالا/چربی خونLDL, HDL
• سیگار کشیدن
• سن بالای ۶۰ سال
• لایف استایل یا سبک زندگی کم‌تحرک یا بی تحرک
• مصرف مواد غذایی شور و فراوری شده و تراریخته دارای مواد نگهدارنده یا مواد افزودنی و قند های صنعتی
• مصرف قرص‌های ضدبارداری
• سابقه خانوادگی بالا بودن فشار خون یا بیماری قلبی                                                                                                                 
• چرا دندانپزشکان باید قبل از شروع درمان، فشار خون بیمار را اندازه‌ گیری نمایند؟
  معمولا ممکن است فشار خون بیماران هنگام مراجعه به مطب یا کلینیک دندانپزشکی و یا شروع درمان در اثر درد یا اضطراب و یا ترس تا اندازه ای بالا برود و اگر فرد دارای بیماری خاص یا زمینه ای و یا سابقه پرفشاری خون یا بیماری قلبی باشد، این مساله ممکن است منجر به آسیب‌ رساندن به بیمار شود. به این دلایل، دندانپزشکان باید حتما در خصوص فشار خون و  داروهای مصرفی و پیشینه درمانی وی مطلع شوند.از این رو اولین گام گرفتن فشار خون بیمار برای بررسی ضربان قلب و فشار خون وی است.
• آیا فشار خون بر سلامت دهان و دندان تاثیر میگذارد؟
   فشار خون بالا در درجه اول بر سلامت قلب و عروق تأثیر می گذارد، همچنین اثراتی بر سلامت دهان و دندانهای بیمار نیز دارد. مطالعات و تحقیقاتی  ارتباط مستقیم بین پرفشاری خون  و بیماری های مختلف دهان و دندان  را نشان داده اند، مانند:
• 
  
  • بیماری لثه
  • خشکی دهان
  • ضایعات دهان
• ارتباط فشار خون و بیماری لثه (پریودنتیت)
  پر فشاری خون خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش می دهد، بالا بودن فشار خون یک بیماری التهابی مزمن است که بر بافت های نگهدارنده دندان ها تأثیر مخرب می گذارد. افراد مبتلا به فشار خون بالا ممکن است شکل های  شدیدتری از بیماری لثه را تجربه کنند که منتج به از دست دادن دندان می شود.
  فشار خون چگونه باعث خشکی دهان و پوسیدگی های دندانی می گردد؟
  بعضی از داروهایی که برای کنترل فشار خون بالا استفاده می شوند می توانند باعث خشکی دهان شوند. کاهش جریان بزاق، بیماران را مستعد پوسیدگی دندانها، عفونت دهان می کند. متخصصان بیماری های دهان و دندان باید مراقب رژیم های دارویی بیماران مبتلا به بالا بودن فشار خون  باشند و اقدامات پیشگیرانه مناسبی را برای خشکی دهان به بیمار ارائه دهند.
  آیا فشار خون باعث ضایعات آسیب به لثه میشود؟
  برخی از داروهای ضد فشار خون، مانند مسدود کننده های کانال کلسیم، ممکن است باعث بزرگ شدن لثه (هیپرپلازی لثه)  شوند. این عارضه به شکل رشد بیش از حد بافت لثه نمایان می شود. دندانپزشکان باید بیمارانی که  مصرف کننده این داروها هستند را  از نظر نشانه های  بزرگ شدن لثه تحت نظر داشته باشند و در صورت لزوم به متخصص لثه یا پریودنتیست ارجاع دهند.
  دندانپزشک در درمان بیماران مبتلا به فشار خون چه ملاحظاتی را باید رعایت نماید؟
  دندانپزشک نقشی حیاتی در مدیریت بیماران مبتلا به فشار خون بالا ایفا می‌کنند، در اینجا برخی از اقدامات کلیدی به شرح زیر وجود دارد را بیان می کنیم:
  • ارزیابی سابقه پزشکی بیمار
  • مانیتورینگ فشار خون
  • بررسی داروهای مصرفی مخصوصا کنترل کننده های فشار خون 
  • روشهای کنترل و  کاهش استرس و اظطراب بمیار
  • اصلاحات درمان
  •  فشار خون نرمال برای انجام کار‌های دندانپزشکی چه میزانی است؟
    فشار خون بالا در درمان های دندانپزشکی میتواند برای بیمار و دندانپزشک ایجاد مشکل نماید پس فشار خون ۱۸۰ روی ۱۱۰ میلی‌متر جیوه(18بر روی 11) برای انجام کار‌های دندانپزشکی اورژانسی مجاز می‌باشد اما باید فشار خون بیمار را با استفاده از دارو‌های خوراکی پایین آورد و همچنین بیمار پس از انجام درمان دندانپزشکی بایستی حتما تحت مراقبت و  پیگیری یک ساعته قرار گیرد.بیماران دارای فشار خون بالا کدام درمانهای دندانپزشکی را نمی توانند انجام دهند؟
  • بیماران مبتلا به فشار خون بالا تا زمانی که فشار خونشان به حد نرمال نرسیده است، نمی‌توانند بعضی از  درمانهای دندانپزشکی مانند پر کردن دندان، درمان ریشه دندان یا همان عصب کشی و کشیدن دندان که می‌تواند بر روی بالا رفتن فشار خون اثرگذار باشد را انجام دهند.
    میزان مجاز استفاده از داروی بی‌حسی در بیماران مبتلا به فشار خون بالا چقدر است؟
    بیماران مبتلا به فشار خون بالا در طی درمانهای دندانپزشکی ممکن است تحت تأثیر داروی بیحسی دندانپزشکی که حاوی منقبض‌کننده رگها هستند قرار گیرند، به همین دلیل استفاده از داروی بی‌حسی باید به ۲ کارپول یا کمتر محدود شود.
    در ضمن می‌توان با استفاده از بی‌حسی فاقد منقبض‌کننده عروقی از بروز موارد اورژانسی و یا عوارض ناشی از آن مانند بالا رفتن فشار خون بیمار جلوگیری نمود.
    عوارض استفاده از دارو‌های کنترل فشار خون در دندانپزشکی چیست؟
    برخی از دارو‌های  کنترل فشار خون  می توانند باعث به وجود آمدن مشکلاتی چون خشکی دهان شوند که نهایتا منجر به پیامد‌هایی مانند پوسیدگی دندان‌ها، مشکل در صحبت کردن، جویدن، بلع، سوزش دهان و عفونت قارچی شوند.
    اما برخی دیگر از این دارو‌ها می‌توانند باعث افزایش حجم لثه و به دنبال آن خونریزی لثه‌ای و مشکل در جویدن شوند.
  • اگر در اثر مصرف داروهای فشار خون دچار خشکی دهان شدیم ،چه اقداماتی را باید انجام دهیم؟
    در گام اول اگر بزاق دهان بیمار به شدت کاهش یافت، می‌توان با مشورت پزشک معالج داروی فشار خون را تعویض نمود.
    همچنین برای کنترل خشکی دهان می‌توان با مشورت دندانپزشک از روش‌هایی چون جرعه جرعه نوشیدن یا مزه مزه کردن مکرر آب، کاهش مصرف قهوه، آب نبات‌های بدون قند، مصرف نکردن دهان شویه‌های حاوی الکل و استفاده موضعی از فلوراید با غلظت بالا به صورت دهان شویه استفاده نمود.
     دارو‌های فشار خون با کدام دارو‌های دندانپزشکی تداخلات دارویی دارند؟
    برای جلوگیری از ایجاد عارضه در بیماران مبتلا به فشار خون بالا، دندانپزشکان می‌بایست تداخلات دارویی دارو‌های فشار خون را با دارو‌هایی که بعد از درمان‌های دندانپزشکی جهت کنترل درد و عفونت برای بیمار تجویز می‌کنند را در نظر بگیرند زیرا به طور مثال امکان دارد اثر بخشی دارو‌های ضد فشار خون با دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی به طور مداوم کاهش پیدا کند.
  • نکات مهم در اندازه گیری فشار خون بیماران هنگام مراجعه به مطب دندانپزشکی:
    • در افرادی که فشار خون نامنظم دارند یا به اصطلاح Aریتمی هستند،باید چندین بار فشار خون رادر فواصل زمانی مشخص اندازه گرفت.
    • در افراد سالمند باید فشار خون را در دو دست اندازه گرفت و اگر این فشار خون متفاوت بود رقم بیشتر را به عنوان فشار خون باید در نظر گرفت.
    • فشار خون در خانمهای باردار را باید درحالت نشسته یا دراز کش به پهلوی چپ اندازه گرفت.
    •  دستگاه فشار سنج هر شش ماه بررسی شود تا از سلامت دستگاه اطمینان حاصل نماییم.
    • در افراد چاق اگر از بازوبند کوچک استفاده شود فشار سنج به طور کاذب بالا خوانده می شود و در صورتی که از بازوبند بزرگ استفاده شود فشار پایین خوانده می شود.
    • بی حس کننده های موضعی با توجه به میزان اپی نفرین مصرفی در آنها می توانند فشار خون را افزایش دهند.
    • آیا بی حسی های مورد استفاده در دندانپزشکی موجب بالا رفتن فشار خون میشود؟
      اغلب بی حسی های مورد استفاده در طی درمان دندانپزشکی شامل اپی نفرین هستند که برای کاهش خونریزی در ناحیه ای  که دندانپزشک روی آن کار می کند و برای  افزایش مدت و عمق اثر بی حسی کاربرد دارند.
       برای کاهش خونریزی، اپی نفرین عروق خونی شما را منقبض کرده و می تواند موجب بالا رفتن فشار خون شما گردد. اپی نفرین فشار خون را افزایش می‌دهد تا به بدن در واکنش و دفاع کمک کند.
      هنگامی که دندانپزشک از یک آمپول بی حس کننده موضعی دندان یا کرم بی حس کننده حاوی اپی نفرین استفاده می‌کند، می‌تواند باعث افزایش فشار خون شما شود.
    • آیا ایمپلنت موجب افزایش فشار خون میشود؟
      قبل از انجام ایمپلنت، دندانپزشک آزمایش‌ها و معایناتی را انجام می‌دهد تا از وضع سلامت شما باخبر شود. همانطور که می‌دانید، بسیاری از مردم از دندانپزشکی می ترسند. ترس از دندانپزشک و اضطراب باعث افزایش فشار خون شما می‌شود.
    • آیا افراد مبتلا به فشار خون بالا می توانند از ایمپلنت استفاده نمایند؟
      هنگام کاشت ایمپلنت بهتر است قبل از شروع درمان با دندانپزشک درباره سابقه پزشکی خود صحبت کنید.به خودی خود کاشت ایمپلنت موجب افزایش فشار خون نمیشود ولی استفاده از بیحسی های موضعی ممکن است باعث افزایش موقتی فشار خون شده که باید کنترل و مراقبت های بعد از آن صورت پذیرد. اگر دندان‌پزشک فشار خون فرد را بررسی نکند و بدون اطلاع از سوابق پزشکی او از بی حس کننده موضعی استفاده کند، ممکن است فردی که مبتلا به فشار خون بالا است، در معرض خطر جدی قرار گیرد.
      همانطور که قبلا اشاره کردیم، اغلب بیماران هیچ علامتی از فشار خون بالا ندارند و از آن بی خبرند. این که دندانپزشک بتواند قبل از ایمپلنت  بداند بیمار در چه وضع سلامتی قرار دارد، بسیار مهم است. در حالی که اثرات افزایش فشار خون و رسیدن آن به نقطه حاد ممکن است همان لحظه بروز پیدا نکند، احتمالا بیمار در خانه یا علائمی از خود نشان دهد.
      اگرچه امروزه مانعی برای مصرف داروهای منقبض‌کننده عروق مانند همین داروهای بی حسی موضعی وجود ندارد، اما احتمال تحریک عروق قلبی و افزایش فشار خون در پی تزریق آن‌ها وجود دارد. از این رو، دندانپزشک باید از دوز رایج و مجاز اپی نفرین که معوملا ۰.۰۴ میلی گرم است، استفاده نماید یا هنگامی که متوجه شد بیمار به فشار خون بالا مبتلا است داروهای ضد فشار خون تجویز نماید؛ در این موارد، بهتر است به تداخلات دارویی توجه کرد.
      کشیدن دندان عقل و فشار خون
      به طورمعول، دندانپزشکان درمان را برای افرادی که فشار خون سیستولیک و دیاستولیک بالا داشته باشند، انجام نمی‌دهند.  یکی از اعمالی که می‌تواند آسیب‌های جدی برای بیماران مبتلا به فشار خون بالا  به دنبال داشته باشد، کشیدن دندان است.
      کشیدن دندان به طور معمول منجر به خونریزی زیاد در بیمار می شود و زمانیکه فشار خون بالاتر از حد مجاز خود یعنی ۱۲/۸ باشد، خونریزی شدیدتر هم میگردد. به همین علت، در بیماران مبتلا به فشار خون بالا می‌تواند بسیار خطرناک باشد. اگر فشار خون شما بیش از حد بالا باشد، دندانپزشک تا زمانی که مراقبت‌های پزشکی از پزشک خود دریافت نکرده و فشار خون خود را تنظیم نکنید، دندان شما را نمی‌کشد.علاوه بر این، به دلیل خون‌ریزی زیاد خطر حمله قلبی و سکته را نیز به دنبال خواهد داشت.
      دندانپزشک‌ها معمولا برای جلوگیری از این امر هنگام مواجه با بیمار مبتلا به فشار خون بالا از بی حسی موضعی  بدون اپی نفرین یا با اپی نفرین کم استفاده می نمایند. چرا که اپی نفرین موجود در بی حس‌کننده موضعی ممکن است به جلوگیری از خونریزی کمک می‌کند، اما می‌تواند باعث افزایش قابل توجه فشار خون شود.
      آیا دندان درد باعث بالا رفتن فشار خون میشود؟
      انجام درمانهایی مانند ایمپلنت و کشیدن دندان عقل  می‌توانند تا حدودی درد داشته باشند. همچنین دندان‌درد می‌تواند باعث افزایش اضطراب در فرد و نتیجتا بالا رفتن فشار خون شود. به طور کلی، درد در هر جای بدن که وجود داشته  باشد، می‌تواند فشار خون شما را افزایش دهد. با این حال این عارضه فقط موقتی است و مشکل دائمی فشار خون یا بیماری قلبی عروقی ایجاد نمی‌کند.
      هنگامی که درد توسط سیستم عصبی تشخیص داده میشود، مکانیزمی به نام رفلکس گیرنده  را فعال می‌کند. این سیستم همان سیستمی است که فشار خون را کنترل می‌کند. رفلکس به بدن می‌گوید که جریان خون را منقبض کند و این امر موجب بالا رفتن فشار خون میشود. این تا زمانی ادامه می‌یابد که درد تمام شود و دیگر حس نشود. با از بین رفتن درد، سیستم عصبی بدن به رفلکس گیرنده دستور می‌دهد رگ‌های خونی را شل کرده و فشار خون را تا سطح نرمال کاهش دهد.
      آیا استفاده از لیدوکائین در دندانپزشکی موجب بالا رفتن فشار خون میشود؟
      لیدوکائین، دارویی است که برای بی حس کردن ناحیه خاصی از بافت استفاده می‌شود. برای برای تاثیرگذاری بیشتر این دارو، می‌توان آن را با مقادیر کمی اپی نفرین مخلوط کرد.
       حدود ۴ دقیقه طول می‌کشد تا اثر بی حسی آن بروز پیدا کند. مدت زمان ماندگاری آن نیز در صورت تزریق، بعد از ۴ دقیقه، می‌تواند از ۳۰ دقیقه تا سه ساعت باشد.
      لیدوکائین یکی از رایجترین بی حس کنندههای موضعی مورد استفاده در دندانپزشکی است.  استفاده از لیدوکائین مزایای متعددی در دندان‌پزشکی دارد که از بین آن‌ها می‌توان به اثر سریع، کاهش خونریزی در اثر بالا بردن آدرنالین و منقبض کردن عروق و همچنین دیر جذب شدن و ماندگاری بیشتر بی حسی، اشاره کرد.
      در بسیاری از بیمارانی که دارای فشار خون بالاتر از حد مجاز هستند، استفاده از لیدوکائین به صورت تزریقی، میتواند باعث بالارفتن غیرطبیعی فشار خون و همچنین عوارض جانبی دیگر شود . پس اگر به فشار خون بالا مبتلا هستید و برای انجام درمان حتما به دندانپزشک در این خصوص اطلاع رسانی نمایید.
      آیا داروهای فشار خون موجب پوسیدگی دندان ها  می‌شوند؟
       در بزرگسالان شناخته‌شده‌ترین علت‌های بروز این مشکل خشکی دهان، بهداشت بد و عدم رعایت آن ، و مصرف برخی داروها، میباشد.
      به طور مثال داروی کلونیدین که برای درمان و کنترل فشار خون بالا در بزرگسالان استفاده می‌شود موجب پوسیدگی دندان می‌شود. این دارو برای درمان کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. داروهای دیگری که به باعث از بین رفتن مینای دندان می‌‌شوند، پروپرانولول و آتروپین هستند. پروپرانولول به عنوان دارویی برای افراد مبتلا به مشکلات قلبی استفاده می‌شود. این دارو ترکیب بزاق را تغییر می‌دهد که نهایتا اثر آن را کمتر می‌کند.
      برخی دیگر از داروها وجود دارند که از ترشح بزاق دهان جلوگیری کرده و سبب خشکی دهان می‌‌شوند. بزاق دهان به دلیل داشتن آنزیم‌های مختلف به از بین بردن باکتری‌ها کمک می‌کند. با کاهش یافتن بزاق دهان، باکتری‌ها افزایش پیدا کرده و مینای دندان را تخریب میکنند. این امر موجب پوسیدگی دندان می‌شود.
      در صورت استفاده از چنین داروهایی از پزشک معالج و دندانپزشک خود حتما مشورت بگیرید گاهی اوقات، درمانهایی مانند لمینت می‌تواند به شما در این زمینه کمک کرده و از دندان‌های شما دربرابر پوسیدگی محافظت نمایند.
    • تهیه وگرداوری : دکتر محمد رضا سلامی-جراح دندانپزشکی