چگونه هندپیس دندانپزشکی مناسبی انتخاب کنیم؟

آشنایی با انواع هندپیس های پرکاربرد دندانپزشکی

 هندپیس ها (Handpiece) ابزارهایی هستند که اغلب با وصل شدن به شلنگ های مخصوص روی یونیت دندانپزشکی قابل استفاده بوده و با نیروی فشار هوا کار می کنند. هندپیس ها شامل انواع توربین ها، انواع آنگل ها، هندپیس جرم گیری، هندپیس های جراحی و… می باشند. عموم مردم این ابزارها را با نام دریل های دندانپزشکی می شناسند.

یک ابزار چرخنده کوچک (مانند انواع فرزها، دیسک ها، مولت های پرداخت و…) در محل مخصوص روی هندپیس نصب شده و هندپیس به شلنگ مخصوص روی یونیت متصل میشود. با فشار دادن روی پدال پایی یونیت، هندپیس شروع به کار می کند. روی هر نوع  از هندپیس، انواع فرز یا سری مخصوص خود نصب می شود.

دندانپزشک باید قبل از شروع درمان هندپیس های مورد نیاز را آماده و به یونیت متصل نموده و همچنین فرزهای مناسب را روی آن ها نصب نماید. بنابراین شناخت انواع هندپیس ها، انواع اتصالات آن ها، آشنایی با نحوه ی اتصال به یونیت و نصب فرز یا سری بر روی هندپیس ها برای  تیم دندانپزشکی از موارد ضروری می باشد.

در ادامه این مقاله شما با انواع هندپیس های پرکاربرد دندانپزشکی شامل سه هندپیس اصلی ، کاربرد هر یک، نحوه اتصال فرز مخصوص و همچنین نحوه ی اتصال آن ها به یونیت آشنا خواهید شد.

1- توربین دندانپزشکی Dental high speed handpiece (هندپیس با سرعت بالا)

توربین را می توان پرکاربردترین هندپیس در دندانپزشکی دانست. این وسیله برای اعمال متنوعی به کار می رود از جمله تراش و برداشت پوسیدگی ها، فرم دادن حفره های تراش دندانی، تراش دندان ها برای انواع درمان های پروتزی (مثل روکش، لمینت و…)، پالیش و پرداخت ترمیم ها، برداشتن و خالی کردن پرکردگی های قبلی و…

همانطور که گفته شد یک ابزار چرخنده کوچک (به نام فرز) در محل مخصوص روی توربین نصب شده و توربین به شلنگ مخصوص روی یونیت متصل می شود. با فشار دادن روی پدال پایی یونیت، توربین با نیروی فشار هوا که توسط یونیت تامین می شود، شروع به کار می کند و با سرعت بسیار بالا (حدود ۴۵۰۰۰۰ دور در دقیقه) وسیله ی چرخشی (فرز) را می چرخاند که به این ترتیب تراش دندان ممکن می شود.

از آن جا که سرعت چرخش فرز بسیار زیاد بوده و حین تراش دندان، نیروی اصطکاک و در نتیجه گرمای بسیار زیادی تولید می شود، برای جلوگیری از آسیب دندان و همچنین عدم سوختن خود فرز، توربین ها مجهز به سیستمی هستند که حین کار و تراش، آب را با فشار از سوراخ هایی در مجاورت محل قرارگیری فرز به بیرون اسپری کرده و به عنوان خنک کننده عمل می نماید. همچنین جریان آب به شسته شدن ذرات از محل تراش و دید بهتر کمک می کند.

توربین ها از نظر نوع محل اتصال به شلنگ یونیت به دو دسته ی دو سوراخه و چهارسوراخه تقسیم می شوند. انتهای توربین و محلی که به شلنگ یونیت وصل می شود می تواند به اشکال زیر باشد:

بسته به نوع اتصال شلنگ یونیت که چهارسوراخه باشد و یا دوسوراخه، باید نوع مناسبی از توربین تهیه و به آن متصل نمود.

2- آنگل Dental Low speed handpiece (هندپیس با سرعت پایین)

آنگل (هر دو حرف  ̎ن̎  و  ̎گ ̎ را ساکن بخوانید.) یکی دیگر از هندپیس های پرکاربرد دندانپزشکی است که می تواند برای اعمال مختلفی از جمله مراحل نهایی برداشت پوسیدگی ها، بروساژ و پروفیلاکسی در جرمگیری، پرداخت و پالیش ترمیم ها و… به کار رود.

همانند توربین برای این وسیله نیز یک ابزار چرخنده کوچک (مانند فرزهای مخصوص آنگل، برس ها، مولت های پرداخت و…) در محل مخصوص روی آن نصب شده و هندپیس به شلنگ مخصوص روی یونیت متصل می شود. با فشار دادن روی پدال پایی یونیت، آنگل شروع به کار می کند و با سرعت پایین تری نسبت به توربین (حدود ۲۵۰۰۰ دور در دقیقه) وسیله ی چرخشی را می چرخاند. در حین کار با این هندپیس نیازی به خنک کننده و اسپری آب در محل نمی باشد.

آنگل برخلاف توربین، یک هندپیس یکپارچه نبوده و از دو قسمت سرآنگل و ایرموتور (Air motor) تشکیل شده است که به هم متصل می شوند:

این هندپیس نیز، از نظر نوع محل اتصال به شلنگ یونیت دو نوع دو سوراخه و چهارسوراخه دارد. انتهای ایرموتورها  (محلی که به شلنگ یونیت متصل می شود.) می تواند به اشکال زیر باشد:

۳- هندپیس اولتراسونیک یا هندپیس جرم گیری

یک سرقلم مخصوص بر روی این هندپیس نصب می شود که به شکل زیر می باشد:

این سرقلم بر روی محل مخصوص روی هندپیس گذاشته شده و سپس به کمک آچار مخصوص در محل خود محکم می شود. 

حال که با هندپیس های دندانپزشکی به صورت کامل آشنا شدیم به موارد کاربردی در خصوص تهیه و خرید آنها می پردازیم:

چه دندانپزشک متخصص ارتودنسی، اندودنتیست، یک پزشک عمومی یا هر متخصص دیگری باشید، هندپیس چیزی است که هر روز برای طیف وسیعی از اقدامات دندانپزشکی استفاده می شود. به همین دلیل باید بدانید که به چه نوع هندپیس با چه ویژگی هایی نیاز دارید.

در انتخاب هندپیس به چه نکاتی باید توجه کرد؟

هنگامی که نوبت به تهیه یک هندپیس می رسد، ۳ ویژگی مهم وجود دارد که باید در نظر بگیرید:

۱-نوع پیشرانه: هوا یا برقی.
۲-روشنایی: با نور یا بدون نور.
۳-تمیز کردن و نگهداری.

1. هندپیس های آیروتور در مقابل الکتریک

در دنیای امروز، دو نوع هندپیس بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند: هوا محور و برقی. هر یک از انواع هندپیس می توانند نیازهای متفاوتی را در مطب دندانپزشکی شما برآورده کنند. بنابراین، اینکه یکی از دیگری بهتر است، نمی ‌تواند استدلال منصفانه و درستی باشد، زیرا کاملاً به پزشک، عمل دندانپزشکی و نوع روش ‌های درمانی دندان‌ پزشکی بستگی دارد. از آنجایی که هر دو نوع هندپیس مزایای مختلفی را ارائه می دهند، عاقلانه است که از هر دو نوع استفاده کنید.

2. هم مرکز بودن

متمرکز بودن توانایی فرز دندان برای چرخش محکم بر روی محور خود است. هنگامی که هم مرکزیت کمتر می شود، فرز در حین چرخش متمایل به تاب خوردن می شود. یک هندپیس با تمرکز استثنایی، لرزش فرز کاهش یافته است. در هندپیس های هوا محور، توربین دچار ساییدگی و پارگی می شود و ممکن است منجر به اختلال در تمرکز یا چرخش شود. در یک هندپیس برقی چرخ دنده ‌هایی تعبیه شده است که سر هندپیس را متحدالمرکزتر کرده و عملکرد آن را بهبود می بخشد.

3. وزن هندپیس

موتورهای الکتریکی تعبیه شده در هندپیس های الکتریکی آن ها را سنگین تر می کند. توربین های هوا معمولا سبک تر از همتایان برقی خود هستند. وزن هندپیس نقش مهمی در ارگونومی دارد. یک هندپیس سبک تر به دندانپزشک کمک می کند تا اقدامات درمانی را به طور یکپارچه انجام دهد. مدل‌های جدیدتر هندپیس‌های الکتریکی سبک‌تر هستند تا خستگی ناشی از آن در طول روز را کاهش دهند. طراحی ارگونومیک تجهیزاتی که اغلب توسط هر دندانپزشکی مورد استفاده قرار می گیرد از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. ارگونومی بد برای مدت طولانی می تواند منجر به مشکلات سلامتی مانند سندرم تونل کارپال شود.

خرید هندپیس دندانپزشکی

4. سرو صدا

به جرات می توان گفت که اکثر بیمارانی که از درمان دندانپزشکی می ترسند، هندپیس یا "دریل دندانپزشکی" را دلیل اصلی ترس خود می دانند. برای غلبه بر این مشکل، شنوایی ‌آنالژزی به عنوان تکنیکی برای افزایش راحتی بیمار در حین اعمال دندانپزشکی معرفی شد. از آنجایی که هندپیس های آیروتور از هوای فشرده برای چرخاندن توربین ها استفاده می کنند، مقدار قابل توجهی نویز در طول فرآیند ایجاد می شود. نوع اتصال پایه هندپیس می تواند بر میزان نویز ایجاد شده در طی مراحل تأثیر بگذارد. دو نوع متداول اتصال لوله ای که برای آیروتور دندانی موجود است به شرح زیر است:

2Hole (Borden Connection)

دو سوراخ در کوپلر و پایه هواکش وجود دارد. سوراخ بزرگتر برای ورودی هوا است که جهت به حرکت درآوردن توربین به چرخش و سوراخ کوچک برای آب استفاده می شود. از آنجایی که خروجی هوا وجود ندارد، هوا مستقیماً از هندپیس خارج می شود که صدای آن را بیشتر می کند.

4Hole (Borden Connection)

در این نوع اتصال، دو سوراخ بزرگتر وجود دارد، یکی برای ورود هوا به هندپیس و دیگری به عنوان خروجی هوا. دو سوراخ کوچک تر به عنوان یک لوله آب و یک لوله chip air عمل می کنند. لوله chip air تضمین می کند که یک غبار ریز از آب برای خنک کردن فرز و تمیز کردن زباله ها وجود دارد، نه جریانی از آب که بیشتر با اتصالات 2 سوراخ دیده می شود.

هندپیس های الکتریکی بسیار کم صداتر از هندپیس های هوا محور هستند. آن ها همچنین لرزش کمتری را نشان می دهند که تأثیر مطلوبی بر پایداری و ارگونومی دارد. در مدل های جدیدتر هندپیس نویز تولید شده را به محدوده 58 تا 71 دسی بل (dB) کاهش داده اند.

5. سرعت و گشتاور

هندپیس های هوا محور می توانند به راحتی به سرعت های بالاتر از 300000 دور در دقیقه دست یابند. آن ها گشتاور بسیار خوبی نیز ارائه می دهند. با این حال، هنگام کار با مواد متراکم مانند زیرکونیا یا طلا، گشتاور ارائه شده توسط یک توربین هوا می تواند به خطر بیفتد، که باعث کاهش سرعت هندپیس نیز می شود. در هندپیس های الکتریکی سرعت حداکثر به 200000 دور در دقیقه (تقریبا) محدود می شود. هندپیس های برقی صرف نظر از ماده ای که از آن جدا می کنید، گشتاور و قدرت ثابتی را حفظ می کنند. قابلیت ابزار چرخنده برای چرخش در برابر مقاومت، گشتاور نامیده می شود. گشتاوری که توسط یک هندپیس ارائه می شود می تواند کاهش زمان درمان را به طور چشمگیری بهبود بخشیده و درمان سریع و راحتی را برای پزشک و بیمار به ارمغان آورد.

6. طراحی هندپیس و دستگیره

در طول فرآیند تولید، حفظ چسبندگی مناسب روی هندپیس و در عین حال صاف کردن آن به اندازه کافی برای اطمینان از تمیز کردن بهینه مهم است. روکش هندپیس باید با نوع دستکشی که معمولاً استفاده می کنید، سازگار باشد. هندپیسی که چسبندگی کافی را ارائه نمی دهد می تواند به طور قابل توجهی بر عملکرد تأثیر بگذارد. بلبرینگ‌های سرامیکی (سخت پوشیده)، بدنه ‌های تیتانیومی (محکم‌ و بادوام‌) و پوشش ‌های «هوشمند» ویژه برای افزایش چسبندگی، مورد استفاده تولیدکنندگان قرار می گیرد.

7. اندازه سر

اندازه سر هندپیس می تواند برای دید ناحیه کار بسیار مهم باشد. یک سر با اندازه کوچک می تواند دید و دسترسی را بهبود بخشد، به خصوص هنگام انجام اقدامات دندانپزشکی در ناحیه خلفی. هندپیس هایی با اندازه سر بزرگتر دارای پروانه توربین بزرگتر با جرم اینرسی افزایش یافته هستند. این می تواند قدرت خروجی هندپیس را افزایش دهد که زمان صرف شده برای آماده سازی را کاهش می دهد. اندازه سر هندپیس های رایج عبارتند از:

• اندازه کامل 13 ملی متر در 5/14 میلی متر
• اندازه متوسط 9/11 میلی متر در 2/10 میلی متر
• مینیاتوری 8/9 میلی متر در 5/8 میلی متر

8. کنترل گشتاور

مزیت اصلی برخی از هندپیس های الکتریکی این است که به شما امکان تغییر تنظیمات گشتاور را می دهند. با این پیشرفت می توان از این هندپیس ها برای انجام روش های مختلف از جمله درمان ریشه استفاده کرد.

9. نسبت دنده

هنگام صحبت در مورد هندپیس های الکتریکی، نسبت دنده نشان دهنده روش های مناسبی است که می توان با استفاده از هندپیس انجام داد. نسبت دنده های رایج 1:5 و 1:1 است.

• نسبت دنده 1:5 سرعت بالاتری را ارائه می دهد و می تواند در روش هایی مانند آماده سازی حفره و برش تاج استفاده شود.
• نسبت دنده 1:1 یک نوع سرعت کندتر است که برای تصفیه آماده سازی، حذف پوسیدگی و تنظیم سرامیک مناسب است.

10. چراغ دستگاه

همه دندانپزشکان مایل هستند که دید بهتری از محل مورد نظر برای درمان داشته باشند، در حالی که امروزه بسیاری از دندانپزشک نورپردازی خارجی استفاده می کنند، بیشتر هندپیس های جدید دارای یک نور یکپارچه هستند تا به تامین نور داخل دهانی کمک کنند. به طور معمول از چراغ های هالوژن یا LED در هندپیس ها استفاده می شود. چراغ LED به علت عمر کاری طولانی ‌تر، نور شدیدتر و تولید گرمای کمتر اغلب نیبت به سایرین ترجیح داده می شود.

11. الزامات نگهداری و استریلیزاسیون

هنگام انتخاب هندپیس های دندانپزشکی، الزامات نگهداری و استریلیزاسیون ممکن است مهم نباشد، اما باید بررسی کنید که چه قسمت هایی از هندپیس های مختلف قابل اتوکلاو هستند و کدام قطعات نیستند تا از خرابی تعمیرات قابل پیشگیری جلوگیری کنید. همیشه باید دستورالعمل های سازنده را برای استریلیزاسیون مناسب دنبال کنید. روانکاری منظم، عمر مفید هندپیس دندانپزشکی را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد. به دلیل اینکه همه روش های روغن کاری ساده نیستند، باید بتوانید یک هندپیس با فرآیند روان کاری ساده انتخاب نمایید. لازم به ذکر است که هیچگاه از حداکثر دمای توصیه شده برای اتوکلاو اجزای هندپیس، تجاوز نکنید. چنانچه دستورالعمل های مربوط به اتوکلاو به درستی رعایت گردد، هندپیس با کیفیت بدون کاهش قابل توجه قدرت یا کارایی از طریق استریلیزاسیون های مکرر به وظیفه خود عمل می کند.

12. هزینه

سیستم ‌های هندپیس الکتریکی به دلیل طراحی داخلی پیچیده ‌شان و همچنین موتور و واحد کنترل مورد نیاز برای راه‌ اندازی، هزینه بیشتری نسبت به هندپیس‌ های هوا محور دارند. این پیچیدگی تعمیرات را نیز گران تر می کند. با این حال، از آنجایی که آن ها معمولاً کمتر به تعمیرات نیاز دارند (با فرض اینکه به درستی نگهداری شوند) هزینه کلی تعمیر تقریباً یکسان است. هزینه های نگهداری سالانه نیز با مدل های هوا محور قابل مقایسه است. اگرچه هزینه بسیار مهم است اما نباید تعیین کننده باشد.

13. نیرو

اگرچه نیروی ارائه شده توسط یک هندپیس هوا محور دقیقاً مانند یک هندپیس با موتور الکتریکی نیست، نیروی آن می تواند بین بیشترین و تا حد ممکن متفاوت باشد. به هر حال، هندپیس های دندانپزشکی با کنترل الکتریکی نیروی ثابتی دارند که قابل تغییر نیستند.

پس از در نظر گرفتن بسیاری از عواملی که می تواند بر رضایت دندانپزشک از هندپیس دندانپزشکی تأثیر بگذارد، باید بدانید که شما به چه نوع هندپیسی نیاز دارید؟ آیا دوست دارید برای آزادی حرکت چرخش بیشتری داشته باشید؟ لازم است فهرستی از چیزهایی که می خواهید تهیه کنید. سپس براساس نیاز خود به آموزش ها و توصیه ها نگاه کنید، با همکاران خود صحبت کنید، اگر برای سازمان بازار خاصی مانند یک دانشکده دندانپزشکی، ارائه‌دهنده دولتی، DSO یا سازمان سلامت جامعه خرید می‌کنید، باید مستقیماً با تولیدکنندگان تجهیزات دندانپزشکی تماس بگیرید، بر اساس نیازهای خود، گزینه های خود را به حدود دو یا سه برند محدود کنید و از فروشنده بخواهید مدل هایی را برای امتحان کردن در یک دوره زمانی توافق شده در اختیار شما قرار دهد. امتحان کردن یک هندپیس دندانپزشکی قبل از خرید به چند دلیل مهم است. به طور کلی، به شما امکان این را می دهد که انتظاری واقع بینانه از آنچه محصول می تواند انجام دهد، داشته باشید، همچنین:

به دندانپزشکان اجازه می دهد وزن، گرفتن و تعادل هندپیس را ارزیابی کنند تا تشخیص دهند که آیا در دست گرفتن و استفاده طولانی مدت از آن راحت است یا خیر.

این فرصتی را برای آزمایش عملکرد و ویژگی ‌های هندپیس مانند سرعت و گشتاور را فراهم می‌کند تا اطمینان حاصل شود که برای روش ‌های مورد نظر شما مناسب است یا خیر.

همچنین سوالاتی وجود دارد که می توانید برای خرید هندپیس دندانپزشکی از فروشنده بپرسید:

• اندازه سر هندپیس چقدر است و آیا می توان از آن برای یک کودک کوچک استفاده کرد؟
• گشتاور موجود روی هندپیس چقدر است؟ (بر حسب نیوتن بر سانتی متر اندازه گیری می شود)
• سطح صدای ایجاد شده توسط هندپیس چقدر می باشد؟ (با دسی بل اندازه گیری می شود)
• وزن هندپیس چقدر است؟ (بر حسب گرم اندازه گیری می شود)
• زاویه دسترسی چگونه می باشد؟
• چه نوع بلبرینگی در توربین وجود دارد؟ (بلبرینگ های سرامیکی نسبت به یاتاقان های فولادی ضد زنگ در برابر سایش مقاوم تر هستند)
• برای هندپیس های هوا محور: آیا با جفت یا سیستم شلنگ موجود من سازگار است؟
• برای هندپیس های الکتریکی: آیا موتور الکتریکی اجازه اتصال و یا گشتاور متغیر را برای سایر روش ها مانند اندودنتیکس می دهد؟
• نکته مهم و کاربردی:مقایسه هندپیس های کلاجی و آچاری(جهت لابراتوارهای دندانپزشکی)
  جمع بندی راهنمای خرید هندپیس
  انتخاب هندپیس مناسب، کاملا به حوصله خودتون و حجم کار لابراتوارتون بستگی داره
  اگه سرعت توی لابراتوارتون خیلی مهمه، مدل کلاجی انتخاب مناسبی برای شما هستش، اما اگه طول عمر براتون مهم‌تره، بهترین گزینه برای شما مدل آچاری
• نکته مهم :هندپیس با نور یا بدون نور؟
  در هر درمان ادنتولوژیکی، نور خوب اساسی است. در نتیجه، از سال ۲۰۰۷، برخی از ابزارها استفاده از نور ال ای دی را که یک پیشرفت بزرگ در بخش دندانپزشکی است، در خود جای داده اند.
  هندپیس های بدون نور عموماً ارزان تر از مدل های بدون نور یکپارچه هستند، اما کار دندانپزشک را بسیار آسان می کنند.
•